Medyczna marihuana w leczeniu przewlekłego stresu i jego konsekwencji

Stres jest nieunikniony i sam w sobie nie jest niczym złym – jest jedynie informacją, że w naszym otoczeniu pojawił się bodziec, który postrzegamy jako zagrożenie. Problem zaczyna się, kiedy nasze środowisko społeczne, zawodowe lub rodzinne obfituje w takie bodźce, a my nie mamy zbyt dużego wyboru ani kontroli nad naszą sytuacją. Kiedy stres się przedłuża, zaczyna powodować długotrwałe i zdecydowanie negatywne konsekwencje dla naszego zdrowia. Wtedy, by uchronić się przed poważnymi efektami stresu, możemy zasięgnąć porady u psychiatry specjalizującego się w terapii medyczną marihuaną.

Co to jest stres?

Fizjologia stresu

Z psychofizjologicznego punktu widzenia, stres jest definiowany jako zaburzenie równowagi organizmu w reakcji na zewnętrzny lub wewnętrzny bodziec, który postrzegany jest jako zagrożenie. Zatem stres to konieczność zmierzenia się z nowymi wymaganiami stawianymi przez środowisko zewnętrzne lub wewnętrzne, która pociąga aktywację układu nerwowego i neurohormonalnego. 

W odpowiedzi na stresogenny bodziec, w organizmie zaczyna się kaskadowe uwalnianie substancji chemicznych, min. wydzielanie neuroprzekaźników dopaminy (mózg), noradrenaliny i adrenaliny (nadnercza) oraz hormonu nadnerczy kortyzolu. 

Ta zmiana chemiczna w organizmie powoduje podwyższenie ciśnienia tętniczego, przyspieszenie bicia serca, podniesienie stężenie glukozy we krwi (“zastrzyk energetyczny”), rozszerzenie źrenic, rozszerzenie oskrzeli. 

Reakcję na stresor dziedziczymy po naszych przodkach, podobnie reagują wszystkie kręgowce. Organizm mobilizuje się do walki lub ucieczki, dominującą emocją jest strach (3xF: fright, fight, flight).

Stres społeczny

Bodźce związane z funkcjonowaniem w określonych warunkach społecznych stanowią oddzielną grupę zewnętrznych czynników stresogennych, które działają podobnie również u innych niż człowiek ssaków.

Jako ludzie funkcjonujący w społeczeństwie w 2021 roku, codziennie jesteśmy narażeni na stresujące wyzwania. Staramy się sprostać wygórowanym wymaganiom, od naszego sukcesu często zależy sytuacja bytowa i materialna innych osób poza nami. 

Hierarchiczne stosunki w społeczeństwie i w środowisku pracy, przebodźcowanie, media zalewające nas informacjami, które są w zdecydowanej większości złe, wreszcie brak czasu na odpoczynek i pandemia koronawirusa – to wszystko składa się na stresujące środowisko. Kiedy te bodźce się kumulują, możemy doświadczać przewlekłego stresu, który pociąga za sobą konsekwencje dla organizmu.

Układ endokannabinoidowy (ECS) a stres

Receptory układu endokannabinoidowego są bezpośrednio lub pośrednio związane z procesami zachodzącymi w układach dokrewnym i nerwowym, które odpowiedzialne są za fizjologiczną reakcję na stres. Coraz liczniejsze badania naukowe potwierdzają, że ECS jest kluczowym regulatorem tej reakcji. 

Pod wpływem stresu występują zmiany w sygnalizacji endokannabinoidów. Spada poziom AEA oraz podnosi się poziom 2-AG, przy czym obniżenie poziomu AEA odpowiada za reakcję stresową, min. aktywizację osi HPA (podwzgórze-przysadka-nadnercza) oraz widoczny w zachowaniu niepokój, strach czy lęk. Ekspozycja na długotrwały stres powoduje rozregulowanie działania receptorów CB1 lub nawet stopniowy zanik tych receptorów. 

Mechanizmy pośredniczące w działaniu kannabinoidów na strach i stres obejmują głównie receptory CB1 w obrębie ECS, a poza nim również receptory związane z CRH, GABAa, receptory serotoninowe i opioidowe. Obszary mózgu, które związane są z regulacją emocji i zachowania pod wpływem emocji (hipokamp, ciało migdałowate, kora mózgowa) mają gęstą sieć receptorów CB1. 

Blokada receptorów CB1 u szczurów oraz zahamowanie metabolizmu AEA doprowadziła do reakcji lękowych, zaniepokojenia i objawów podobnych do depresji. Między innymi na tej podstawie naukowcy wyciągnęli wniosek, że układ endokannabinoidowy pełni kluczową rolę w regulacji emocji i może być nowym celem terapeutycznym w terapii zaburzeń lękowych, które są konsekwencją przewlekłego stresu.

Dolegliwości i choroby spowodowane przez długotrwały stres

Stres socjalny odpowiada za wiele chorób i dolegliwości (fizycznych i psychicznych), których źródła współczesna medycyna upatruje w nadmiernym obciążeniu organizmu i rozregulowaniu jego funkcjonowania. 

Choroby i dolegliwości, za którymi stoi długotrwały stres to min.:

• depresja,
• zaburzenia lękowe, nerwica, OCD,
• zaburzenia odżywiania,
• spadek odporności,
• zespół jelita drażliwego (IBS),
• choroby serca,
• przewlekły ból,
• uzależnienia. 

Stres a medyczna marihuana

Medyczna marihuana reguluje działanie układu endokannabinoidowego, zatem zawarte w niej fito kannabinoidy konopne przyczyniają się do ograniczenia wpływu zmian w sygnalizacji endokannabinoidów na przebieg reakcji na stresujący bodziec. Aktywizuje również receptory endokannabinoidowe (w tym przypadku istotne są receptory CB1), więc może działać niejako w zastępstwie endokannabinoidów i dążyć do uspokojenia organizmu i przywrócenia mu stanu równowagi.

Niektóre dane naukowe związane z medyczną marihuaną i stresem:

• Duże dawki CBD ograniczają wychwyt zwrotny anandamidu oraz spowalniają proces jego degradacji, czyli nie pozwalają na drastyczny spadek poziomu AEA. 
• Również THC wchodzi w relację z AEA i wywołuje efekt uspokajający i łagodzący stres, dzięki czemu zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia silnej reakcji związanej ze stresem. 
• Jak sugerują wyniki badań przeprowadzonych przez brazylijskich naukowców, CBD może ograniczać poziom stresu społecznego związanego z wystąpieniami publicznymi: niższy poziom lęku i dyskomfortu oraz większe zdolności poznawcze. 
• Badacze z Washington State University analizowali “dzienniczki terapii” pacjentów i pacjentek przejawiających zaburzenia lękowe związane ze stresem, którzy raportowali swoje samopoczucie w trakcie terapii medycznymi konopiami. 60% osób zaobserwowało zmniejszenie natężenia kompulsji, 49% miało spokojniejszy umysł, 52% odczuwało znacznie mniejszy niepokój i lęk. 
• Medyczna marihuana efektywnie redukuje objawy związane z przedłużającym się stresem, takie jak: bezsenność, poczucie ciągłego zmęczenia, spadek apetytu, problemy z koncentracją.
• Badania przeprowadzone z udziałem pacjentów i pacjentek, badania in vitro oraz na modelach zwierzęcych wskazują, że medyczna marihuana ma efekt uspokajający. Z raportów pacjentek i pacjentów wynika, że ich poziom lęku oraz niepokoju był mniejszy i łatwiej im było go opanować po zażyciu zalecanej przez lekarza dawki medycznej marihuany.

Terapia medyczną marihuaną nie jest i nie powinna być pierwszym środkiem zaradczym w sytuacji silnego stresu. Natomiast jeśli stres się przedłuża i zaczynamy dostrzegać jego konsekwencje w postaci lęku, bezsenności czy trwającego jakiś czas obniżenia nastroju, konsultacja z psychiatrą dotycząca leczenia medyczną marihuaną może być dobrym pomysłem.