Ból jest odczuciem subiektywnym, w związku z tym potrzebne są metody pozwalające na takie jego opisanie, aby przedstawiciele zawodów medycznych byli w stanie ocenić doznania, których doświadcza pacjent/pacjentka. Na tej podstawie możliwa jest ocena stanu danej osoby i wybór adekwatnej metody uśmierzania bólu. Jednym z narzędzi używanych do oceny natężenia bólu jest skala NRS.
Skale oceny poziomu bólu
W praktyce klinicznej używane są różne skale oceny bólu: jedno- oraz wielowymiarowe, skierowane do dzieci, osób z zaburzonym kontaktem, albo starszych dzieci, młodzieży i osób dorosłych pozostających w kontakcie.
Celem stosowania punktowej skali bólu jest ocena natężenia bólu u pacjenta/pacjentki i ocena skuteczności leczenia przeciwbólowego. Punktem 0 na skalach jest całkowity brak bólu, punktem 10 ból niemożliwy do wytrzymania.
Do najczęściej stosowanych skal oceny natężenia bólu należą:
- NRS – numeryczna skala oceny bólu, skierowana do osób dorosłych, starszych dzieci i młodzieży.
- VAS – wizualna analogowa skala oceny bólu, oparta o zmieniające się wzdłuż linijki z numerami kolory,
- FPS-R – skala wykorzystująca rysunki twarzy, których mimika ułatwia wyobrażenie sobie natężenia bólu odpowiadającego konkretnemu numerowi, zalecana dla dzieci oraz osób o ograniczonych możliwościach poznawczych,
- Laitinena – skala wieloaspektowa o charakterze kwestionariusza, opisuje nie tylko natężenie bólu, ale też częstotliwości występowania bólu, częstotliwości zażywania środków przeciwbólowych oraz ograniczenia aktywności ruchowej.
- BPS – skala behawioralna, umożliwia ocenę bólu u osób nieprzytomnych, w sedacji, z innego powodu nie będących w kontakcie, na podstawie reakcji ciała i zachowania.
Skala bólu nrs
Najbardziej powszechną i ocenianą przez Polskie Towarzystwo Badania Bólu jako najbardziej przydatna w praktyce, zrozumiałą dla pacjenta jest skala numeryczna NRS. Jest ona zaleca do oceny nasilenia bólu przez ekspertów PTBB.
Skala NRS jest skalą jednowymiarową, której głównym celem jest ocena natężenia bólu w różnych punktach czasowych, np. przed i po zastosowaniu leczenia przeciwbólowego. Opiera się na subiektywnej ocenie nasilenia bólu, w związku z tym skierowana jest do pacjentów i pacjentek przytomnych, wykazujących zdolności poznawcze pozwalające na rozumienie pojęć liczby i skali, na której wartości liczbowe odpowiadają określonym odczuciom.
Skala NRS jest uproszczona, numery od 1 do 4 opisują łagodny ból, od 5 do 7 ból umiarkowany, od 8 do 10 ból silny i ekstremalny.
Skala NRS charakteryzuje się dużą powtarzalnością wyników i nadaje się do zastosowań naukowych. Jest polecana w praktyce klinicznej zarówno do oceny bólu ostrego, jak i przewlekłego, jednak nie zaleca się stosowania skali NRS u dzieci w wieku do 9 lat.
Ból przewlekły w klasyfikacji chorób ICD-11
W nowej klasyfikacji chorób WHO ICD-11 znalazły się nowe kryteria diagnostyczne dla stanów bólowych towarzyszących różnym chorobom i utrzymujących się przez dłuższy czas. Przewlekły ból został zdefiniowany jako stały lub nawracający ból, utrzymujący się u danej osoby dłużej niż 3 miesiące. Zaletą definicji odnoszącej się do czasu trwania bólu jest jej jasność i to, że łatwo jest ją wdrożyć.
Wprowadzono również specyfikatory dla rozpoznań, które odnoszą się do czynników psychospołecznych, czyli stopień ciężkości bólu może być oceniany w oparciu o stres związany z bólem i jakość funkcjonowania danej osoby.
Nowa kategoria bólu przewlekłego obejmuje różne schorzenia, które mogą wywoływać ten ból. Są to:
- przewlekły ból pierwotny,
- nowotworowy przewlekły ból,
- ból pourazowy i pooperacyjny,
- przewlekły ból neuropatyczny,
- długotrwały ból głowy i ustno-twarzowy,
- ból trzewny o charakterze przewlekłym,
- ból mięśniowo-szkieletowy przewlekły.
Kolejne specyficzne schorzenia są włączane do poszczególnych kategorii.
Bibliografia:
- https://ptbb.pl/zasoby/pobierz-pliki/send/42-stanowisko-ptbb-dot-skal-oceny-nasilenia-bolu/188-stanowisko-ptbb-dot-skal-oceny-nasilenia-bolu
- https://www.mp.pl/bol/bol/ostry/72858,skale-oceny-bolu
- https://fizjotechnologia.com/ciekawostki/skala-vas-i-skala-laitinena-jako-dwie-najczesciej-uzywane-subiektywne-skale-oceny-natezenia-bolu.html
- https://ptpaio.pl/dokumenty/83.pdf
- https://www.mp.pl/bol/wytyczne/91404,skale-oceny-bolu
- https://ptbb.pl/zasoby/pobierz-pliki/send/26-klasyfikacja-bolu-przewleklego-dla-potrzeb-icd-11/153-klasyfikacja-bolu-przewleklego-dla-potrzeb-icd-11
- Tamże
